Poprzez wydziedziczenie rozumiana jest sytuacja polegająca na usunięciu spadkobiercy z kręgu osób wchodzących w uprawnienia spadkodawcy. Wydziedziczony spadkobierca nie będzie w takim przypadku w żadnym zakresie uczestniczył w podziale majątku spadkodawcy.
Dziedziczenie a prawo
Zgodnie z zasadami prawnymi spadek dziedziczony jest przez spadkobierców ustawowych. Do grupy dziedziców ustawowych należą osoby wymienione w Kodeksie cywilnym. Powoływanych do dziedziczenia krewnych podzielić można na zstępnych i wstępnych. Ponadto przepisy ustanawiają trzy kręgi spadkobierców. Testator ma jednak uprawnienia do zapisania całego swojego majątku jednej osobie. Dziedzice ustawowi nie będą w tym wypadku dziedziczyć, co nie oznacza, że nie będą im przysługiwały żadne prawa do majątku spadkodawcy. Będą bowiem mogli domagać się zapłaty zachowku w osobnym postępowaniu.
Wydziedziczenie
Samo sporządzenie testamentu u notariusza i powołanie do spadku innych osób wcale nie wystarcza do tego, by dany dziedzic nic nie otrzymał. Aby pozbawić spadkobiercy prawa do zachowku, konieczne jest dokonanie wydziedziczenia. Nie jest to jednak proste i spadkodawca nie ma dowolności w tym zakresie. Przepisy Kodeksu cywilnego zawierają katalog zamknięty sytuacji, w których możliwe jest wydziedziczenie, a ponadto podają, w jaki sposób należy tego dokonać. Wydziedziczenia powinno być zawarte w testamencie – tylko wtedy będzie ono ważne. Konieczne jest także wskazanie przyczyny, aby wydziedziczenie wywierało skutki prawne.
Możliwości wydziedziczenia
Ustawodawca wskazał trzy przyczyny pozwalające na wydziedziczenie osoby uprawnionej do zachowku. Po pierwsze sytuacja taka jest możliwa, gdy uprawniony wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Takie zachowania muszą powtarzać się wielokrotnie, a jednorazowe działania nie będą mogły stanowić podstawy wydziedziczenia. Ponadto pozbawienie prawa do zachowku możliwe jest także, gdy uprawniony dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności czy rażącej obrazy czci. Trzecia sytuacja przewiduje uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Poprzez to sformułowanie rozumie się przede wszystkim brak zainteresowania losami spadkodawcy, brak pomocy w chorobie czy zerwanie kontaktów ze spadkodawcą. Również w tym wypadku musi to być zachowanie uporczywe, a nie jednorazowe.