W sprawach spadkowych wiele osób myli pojęcie wydziedziczenia i pominięcia w testamencie. Choć z pozoru może się wydawać, że oba te wyrażenia są równoznaczne – na pierwszy rzut oka bowiem spadkobierca nic nie otrzymuje – z prawnego punktu widzenia słowa te mają zupełnie inne znaczenie.
Wydziedziczenie
Pominięcie w testamencie znaczenie różni się od wydziedziczenia, które wymaga umieszczenia w testamencie wyraźnego zapisu, mówiącego o wydziedziczeniu spadkobiercy. Tylko w takim przypadku danej osobie, która powinna dziedziczyć, w udziale nie przypadnie nic. Prawidłowo zamieszczony zapis w testamencie, najczęściej sporządzanym przy pomocy notariusza, pozbawia spadkobiercę prawa do dziedziczenia jakiegokolwiek majątku, a jednocześnie uniemożliwia mu także ubieganie się o zachowek.
Jeśli osoba wydziedziczona chce otrzymać część majątku spadkodawcy, musi udowodnić, że powód do wydziedziczenia nie miał w stosunku do niej zastosowania – wydziedziczenie zawsze bowiem wymaga wskazania wyraźnego powodu przewidzianego przez prawo. Po pierwsze, wydziedziczenie może mieć miejsce, gdy spadkobierca wbrew woli spadkodawcy postępował uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Dopuszczalne jest także, gdy dana osoba dopuściła się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci. Powodem wydziedziczenia niejednokrotnie staje się także uporczywe niewypełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Sąd podczas rozprawy zdecyduje następnie, czy zapis wydziedziczający zostanie uznany za skuteczny.
Pominięcie w testamencie
Inną kwestią jest pominięcie w testamencie. W przypadku braku wydziedziczenia, a jedynie nie uwzględnienia w testamencie osoby, która powinna dziedziczyć, ma ona prawo do starania się o zachowek. Taka sytuacja ma miejsce najczęściej, gdy spadkodawca przepisze cały majątek na jednego członka rodziny czy nawet na instytucję charytatywną – wówczas członkowie rodziny tacy jak współmałżonek, dzieci, a w uzasadnionych przypadkach także rodzice zmarłego, mogą wnieść sprawę o zachowek. Pominięty członek rodziny nie musi udowadniać, że należy mu się część majątku spadkodawcy. Ważne jedynie, by dotrzymał terminu złożenia wniosku do sądu oraz by wniosek ten spełniał wszystkie warunki formalne. Wtedy może być praktycznie pewny, że zachowek zostanie mu przyznany.