Polskie prawo zobowiązuje notariuszy do świadczenia usług z zachowaniem szczególnej staranności i jak najlepsze dbanie o interesy swoich klientów. Jeżeli osoba korzystająca z usług prawnika poniesie szkody w wyniku jego działań, to może ubiegać się o odszkodowanie. Jak to wygląda w praktyce? Oto podstawowe informacje.
Odpowiedzialność notariusza według obowiązującego porządku prawnego
Możliwość dochodzenia odszkodowania od notariusza dają dwie podstawowe ustawy - Kodeks Cywilny i Prawo o notariacie. Pierwsza z nich w artykule 415 zawiera niezwykle prosty zapis, w myśl którego "kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia". Zapis ten odnosi się do tak zwanej odpowiedzialności deliktowej, czyli takiej, która istnieje niezależnie od umowy pomiędzy sprawcą a poszkodowanym. Zatem przesłankami tak rozumianej odpowiedzialności są cztery podstawowe sytuacje:
- szkoda klienta (w tym przypadku jedynie majątkowa, na którą składa się strata rzeczywista i utracona korzyść),
- naruszenie przez notariusza obowiązujących przepisów prawnych,
- związek pomiędzy szkodą a czynem niedozwolonym,
- wina notariusza.
Jednocześnie należy tu zaznaczyć, iż notariusz ponosi odpowiedzialność przede wszystkim za winę umyślną (chociaż klient może ubiegać się o odszkodowanie także z powodu winy nieumyślnej). Dodatkowo warto pamiętać o tym, iż prawnik odpowiada wobec klientów także wtedy, gdy sporządził umowę niezgodną z prawem na ich wyraźne życzenie. Natomiast notariusz może uniknąć odszkodowania w sytuacji, gdy udowodni, iż ewentualne złamanie przepisów prawa nie miało bezpośredniego wpływu na poniesienie szkody przez klienta.
Podobne stanowisko o możliwości wystąpienia o odszkodowanie za błąd notariusza zawiera Prawo o notariacie, którego artykuł 49 mówi, iż "notariusz ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności notarialnych". Zatem przedstawiony zapis - podobnie jak ten zawarty w Kodeksie Cywilnym - jasno formułuje zasady odpowiedzialności notariusza.
Jak uzyskać odszkodowanie od notariusza
Uzyskanie odszkodowania od notariusza jest jak najbardziej możliwe - tym bardziej, iż każdy właściciel kancelarii notarialnej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej (którego wysokość wynosi równowartość 50 tysięcy euro). Jednocześnie należy pamiętać o tym, iż z wnioskiem o odszkodowanie nie należy zwlekać zbyt długo. Dlaczego? Otóż ewentualne roszczenie o odszkodowanie ulega przedawnieniu po upływie trzech lat od momentu dowiedzenia się o szkodzie i dziesięciu lat od zaistnienia owej szkody. Terminy przedawnienia są dłuższe jedynie wtedy, gdy w czasie wykonywania czynności klient był niepełnoletni lub działanie notariusza było występkiem lub zbrodnią.
Każdy notariusz powinien wykonywać swoje obowiązki z należytą starannością. Jeżeli tego nie robi - klientowi należy się rekompensata. Notariusz popełniający błąd jest zobowiązany do jego naprawienia.